Giới thiệu của người dịch:

 Đây là bài viết của Steve Albini, nhà sản xuất nổi tiếng người Mỹ (Pixies, Nirvana, Manic Street Preachers, PJ Harvey...), người đã góp công rất lớn cho sự bùng nổ của alternative rock vào đầu thập niên ’90 của thế kỷ XX. Được đăng lần đầu trên tạp chí Maximum Rock 'n' Roll, sau đó nó đã được lan truyền rất nhanh trên Internet. Với cái nhìn của một người từng trải và thẳng tính, Albini đã bóc trần mánh khóe của các hãng thu âm, các chuyên viên A&R trong việc ràng buộc và bóc lột các nghệ sỹ trẻ. Bài viết đã gây rất nhiều dư luận xung quanh nó, ở vào thời điểm mà khán thính giả còn quan niệm rằng một khi ký được hợp đồng với hãng đĩa lớn tức là ban nhạc đang bơi trong tiền. Albini đã nhận thức được sai lầm ấu trĩ đó và gần như là một trong những người đầu tiên đứng ra cảnh báo các nghệ sỹ trẻ, mặc dù chưa quyết liệt như Thom Yorke của Radiohead hay Trent Reznor của Nine Inch Nails sau này.

 Bài viết khá dài vì thế sẽ được đăng thành nhiều phần ở đây.

 ***

 Mỗi khi trò chuyện với một ban nhạc đang chuẩn bị ký hợp đồng với một hãng thu âm lớn, khi kết thúc tôi luôn suy nghĩ về họ trong một tình cảnh đặc biệt.

 Tôi tưởng tượng ra một cái rãnh rộng khoảng 4 feet, sâu khoảng 5 feet, có thể dài khoảng 60 yards, phủ đầy một thứ phân nhầy nhụa và thối mục. Tôi tưởng tượng ra những con người ấy, một số là bạn tốt, một số tôi chỉ biết sơ sơ, đứng ở một đầu của cái rãnh. Tôi cũng tưởng tượng ra một kẻ tay sai giấu mặt của công nghệ thu âm đứng ở đầu bên kia, cầm một cái bút máy và một hợp đồng đang chờ ký. Không ai nhìn thấy trong hợp đồng có cái gì. Vì nó ở quá xa, và thêm vào đó, mùi thối của phân đã khiến tất cả nhòa cả mắt. Tên tay sai kia sẽ gào lên với mọi người rằng kẻ đầu tiên bơi qua cái rãnh sẽ giành được hợp đồng. Mọi người nhảy xuống rãnh và tranh giành quyết liệt để đến được đầu bên kia. Có hai người đến đích cùng lúc, họ vật lộn dữ dội, cào cấu và dìm nhau xuống dưới phân. Cuối cùng, một kẻ phải đầu hàng, và chỉ còn sót lại một ứng viên. Người đó với lấy cái bút, nhưng tên tay sai nói “Thực sự, tôi nghĩ anh cần phải phát triển thêm chút nữa. Giờ thì bơi lại đi. Bơi ngửa nhé”. Và tất nhiên là ứng viên nghe theo lời hắn.

 Mỗi hãng đĩa lớn tham gia vào cuộc săn lùng tài năng trẻ giờ đây đều có trong đội ngũ nhân sự một kẻ lão làng có thâm niên vào vai một chuyên viên A&R, kẻ có thể trưng ra một bộ mặt dễ chịu đối với bất kỳ ban nhạc triển vọng nào. Những chữ viết tắt trên có nghĩa là “Artist and Repertoire” (Nghệ Sỹ và Vốn Tiết Mục), bởi vì theo truyền thống, một chuyên viên A&R sẽ lựa chọn các nghệ sỹ để thu âm các bản nhạc mà họ đã lựa chọn sẵn trong số một rổ các nghệ sỹ có thể trình diễn được. Cho đến nay vẫn vậy, mặc dù nó không còn công khai. Những chuyên viên này thường là trẻ (bằng tầm tuổi các ban nhạc đang được ve vãn), và ngày nay họ luôn có trong tay lá cờ underground rock uy tín để phất.

 Lyle Preslar, tay guitar cũ của nhóm Minor Threat, là một trong số đó. Terry Tolkin, từng là đại lý săn việc độc lập tại NY và từng là phó giám đốc của Touch and Go là một trong số đó. Al Smith, cựu chuyên gia âm thanh tại CBGB là một trong số đó. Mike Gitter, cựu biên tập viên của tạp chí cho người hâm mộ XXX, cộng tác viên của Rip, Kerrang và một số tờ báo rẻ tiền khác là một trong số đó. Rất nhiều trong số những kẻ cơ hội đê tiện từng làm việc ở các trạm phát thanh trường đại học cũng được xếp vào hàng ngũ đó.

 Có một số lý do giải thích tại sao những chuyên viên A&R luôn luôn là người trẻ tuổi. Lời lý giải thường được chấp nhận là kẻ đi chiêu mộ phải thức thời với trào lưu âm nhạc đang thịnh hành. Một lý do quan trọng hơn là các ban sẽ không ngần ngại gì trong việc đặt niềm tin vào một kẻ mà họ nghĩ rằng đang đứng ngang hàng, kẻ luôn hứng thú bàn luận về những kinh nghiệm rock and roll được hình thành cùng một kiểu. Chuyên viên A&R là người đầu tiên liên lạc với ban nhạc, và cứ như vậy, là kẻ đầu tiên đưa họ lên mây. Những kẻ duy tâm non nớt luôn tơ tưởng rằng mình sắp đến kỳ phát lộc và hoàn toàn không có bất cứ kinh nghiệm nào với một hãng thu âm lớn luôn là những kẻ dễ dàng bị đưa lên mây. Thật là chết tiệt, kẻ chiêu mộ kia cũng tỏ ra ngô nghê không kém ban nhạc mà hắn đang lừa bịp. Khi hắn nói với họ rằng sẽ không ai can thiệp vào quá trình sáng tạo của họ, có thể bản thân hắn cũng tin vào điều đó. Khi hắn ngồi lại với ban nhạc lần đầu tiên bên bàn nhậu, hắn có thể thề thốt một cách rất chân thành rằng nếu ban nhạc ký được hợp đồng với hãng đĩa X, tức là họ ký cùng hắn và hắn sẽ đứng về phía họ. Bồ có nhớ show diễn hồi năm ’85 mà tôi đến xem không? Hôm đó vui vãi đ** nhỉ? Thời nay, tất cả các ban nhạc rock đều đã đủ khôn để nghi ngờ một kẻ cặn bã của công nghiệp thu âm. Có một bức biếm họa về những kẻ như thế lan truyền trong văn hóa quần chúng, mô tả một tên hippie trung niên bệ vệ, nói như súng tiểu liên, sử dụng những mỹ từ đã lỗi thời và gọi tất cả mọi người là “cưng”. Một chuyên viên A&R hiện tại không giống như vậy, và vì thế sau khi gặp hắn, ban nhạc sẽ nói với nhau và những người xung quanh rằng “Anh ta không hề giống một kẻ làm việc cho hãng thu âm! Anh ta cũng giống như chúng ta mà thôi!”. Và họ cho rằng mình đúng. Đấy là một trong những lý do để chuyên viên A&R được công ty thu âm tuyển mộ.

 Những chuyên viên A&R không được phép thảo hợp đồng. Những gì mà họ làm là đưa cho ban nhạc một thư ngỏ ý, hay “ghi nhớ giao kèo”, trong đó đưa ra một cách qua loa vài điều khoản, và xác nhận rằng ban nhạc sẽ ký kết với hãng đĩa khi đạt được sự đồng thuận về hợp đồng. Điều đáng sợ nhất về bản ghi nhớ tưởng như vô hại này, đó là xét về khía cạnh pháp lý, nó là một văn bản có tính ràng buộc. Như vậy, một khi ban nhạc ký vào đó, họ đã chịu nghĩa vụ phải ký giao kèo với hãng đĩa. Nếu như hãng đĩa đưa ra một hợp đồng mà ban nhạc không muốn ký, thì họ cũng chỉ cần phải đợi. Có hàng trăm ban nhạc khác sẵn sàng ký hợp đồng với cùng những điều khoản như vậy, vì thế hãng đĩa luôn ở vị thế của kẻ mạnh. Những bản ghi nhớ đó không bao giờ ghi rõ thời gian hết hiệu lực, vì thế ban nhạc sẽ bị ràng buộc bởi bản ghi nhớ cho đến khi hợp đồng chính thức được ký, bất kể thời gian có lâu đến chừng nào. Ban nhạc sẽ không thể ký hợp đồng với một hãng đĩa khác hoặc thậm chí tự phát hành sản phẩm của họ trừ phi họ được giải phóng khỏi bản ghi nhớ, một điều không bao giờ xảy ra.

 Không còn nhầm lẫn gì nữa: một khi ban nhạc ký vào thư ngỏ ý, cuối cùng họ sẽ phải ký một hợp đồng có lợi cho hãng thu âm, hoặc là họ sẽ bị phá hủy.