Ghi chép của SeineRiver
Prisoner's dilemma và chuyện tham gia giao thông ở xứ thần tiên
Đầu năm khai bút viết 1 bài có tính khoa học tí ;D
Prisoner's dilemma
Có 2 tên trộm bị bắt, không có đủ chứng cứ để buộc tội chúng. 2 tên này bị nhét vào 1 xà lim riêng và nhận được lời đề nghị
1. Nếu 2 người tố cáo lẫn nhau, mỗi tên sẽ bị buộc tội và giam 2 năm.
2. Nếu A tố cáo B và B im lặng, A sẽ được tự do và B sẽ bị giam 3 năm
3. Nếu cả 2 cùng im lặng, mỗi người sẽ bị giam 1 năm
Prisoner's dilemma nói rằng trong trường hợp này, đứng ở góc độ logic cá nhân, việc tố cáo người kia đem lại nhiều lợi ích hơn là không tố cáo, từ suy luận đó nên cả 2 sẽ luôn hướng đến lựa chọn đi tố cáo lẫn nhau và mỗi người sẽ vào tù 2 năm.
Chuyện tham gia giao thông ở xứ thần tiên
Xứ sở thần tiên có rất nhiều ngã tư, có nhiều ngã không có đèn đỏ. Mọi người tham gia giao thông 2 hướng sẽ có vài lựa chọn.
1. 2 bên cùng lao ra đường mong mình được đi trước, và tắc ở đó tầm 30'
2. 1 bên nhường và bên kia đi, sẽ có 1 nửa khôgn bị tắc và 1 nửa tắc tầm 1 tiếng trước khi đường vắng đi lại được bình thường
3. 2 bên nhường lẫn nhau, mỗi bên đi tầm 1-2', tất cả mọi người chỉ mất 10' tối đa để đi qua ngã tư
Dĩ nhiên chúng ta biết lựa chọn của người dân xứ thân tiên là thế nào.
Từ prisoner's dilemma, chúng ta học được rằng logic dựa trên việc muốn tối ưu hoá lợi ích của cá nhân chưa chắc đã thực sự đem lại lợi ích cho cá nhân đó, đôi khi nó còn dẫn đến cả 2 bên đều bị thiệt hại tối đa.
Trong bài toán giao thông, không chỉ có 2 người mà có hàng trăm người ở ngã tư đó, thiệt hại do người tham gia giao thông tự đem lại cho mình thật kinh khủng. Lí do người ta tham gia giao thông như vậy vì họ nghĩ giống như 2 người tù: "Mình mà không nhường kiểu gì mình cũng có lợi hơn là nhường".
Bỏ qua chuyện lợi ích cá nhân, chúng ta phân tích thử xem từ phía xã hội thì lợi hay hại
Phân tích toán học của bài toán người tù
Giả sử ta là A, sẽ có 2 trường hợp
B im lặng, nếu A tố cáo, số năm tù của A là 0 của B là 3; nếu A im lặng, số năm tù của A là 1, của B là 1
B tố cáo, nếu ta tố cáo, số năm tù của A là 2, của B là 2; nếu A im lặng, số năm tù của A là 3, của B là 0
Như vậy khi A chuyển từ im lặng sang tố cáo, kỳ vọng số năm tù của A sẽ luôn giảm đi 1 năm, bằng 1 nửa, so với thay đổi tăng trong kỳ vọng số năm tù của B là 2. Đồng nghĩa với việc kỳ vọng tổng số năm tù của 2 người sẽ luôn tăng khi A tố cáo.
Trong bài toán giao thông cũng vậy, với việc chuyển từ nhường nhịn sang không nhường nhịn, nếu ta giảm được thời gian vượt qua ngã tư của 10 phút, thì ta sẽ khiến chiều còn lại đi lâu hơn đến 20 phút so với khi ta nhường. Và cả xã hội thiệt hại thêm 10 phút, for nothing.
Tiếc rằng khi mọi người đều biết như vậy, người ta vẫn cứ làm. Thế nên mới suy ra đươc bản chất của việc không nhường người khác hoá ra không phải để đem lại lợi cho mình, mà mục đích chính là làm cho thằng chiều còn lại nó còn bị thiệt nhiều gấp đôi. Và đấy chính là thói ích kỉ, GATO của người dân xứ sở thiên đường.
Viết bài này để khi nào các bạn giam gia giao thông nhường nhịn 1 chút đợi người ta đi qua rồi mình đi :D
Có tay nọ cầu thánh ban cho mình ước gì được nấy. Thánh bảo: Được, nhưng với một điều kiện là nếu mày ước gì thì thằng hàng xóm sẽ được gấp đôi.
Tay nọ trở về, ước một đống vàng, gã hàng xóm được 2 đống; ước nhà cao cửa rộng, gã hàng xóm được nhà to đẹp gấp đôi. Cứ như thế ngày này qua tháng khác, hắn có trong tay tiền tài vô kể, rượu ngon gái đẹp, nhưng trong lòng thì ngày càng uất ức u buồn.
Cuối cùng hắn ước cho mình bị chột 1 mắt. Thế là gã hàng xóm bị mù, còn hắn thì cảm thấy vô cùng sung sướng
Chứ như cái ngã tư trên thì chỉ có 1 cách : tránh nó ra
"Thế nên mới suy ra đươc bản chất của việc không nhường người khác hoá ra không phải để đem lại lợi cho mình, mà mục đích chính là làm cho thằng chiều còn lại nó còn bị thiệt nhiều gấp đôi"